As manobras de Felipe González contra o Sahara
José Bautista
- O diplomático Hach Ahmed explica como o expresidente socialista pasou de ser un aliado da causa saharauí a un dos principais lobbistas do rei de Marrocos.
O diplomático saharauí Ahmed Hach con Rigoberta Menchú, activista indíxena e Premio Nobel da Paz. CEDIDA POR AHMED HACH
Mohamed VI, o quinto home máis rico de África segundo Forbes, sabe que o diñeiro é un recurso eficaz -e abundante no seu caso- para consolidar amizades e seducir vontades en todo o mundo. En 2015 dous xornalistas franceses sentaron ante os tribunais do seu país tras aceptar os agasallos millonarios da casa real marroquí a cambio de non publicar varias informacións. Esta semana a prensa fíxose eco dos cables que mostran como o rei de Marrocos comprometeu 11 millóns de euros para Hillary Clinton apenas uns meses antes do inicio da campaña electoral.
Hach Ahmed pasou gran parte da súa vida apoiándose no diálogo político e a lexislación internacional para enfrontarse á influente xenerosidade financeira da monarquía alauí e o poder dos seus amigos, particularmente o expresidente Felipe González. Durante varias décadas, este veterano diplomático saharauí estivo destinado en España e varios países de América Latina, ocupando algúns dos cargos de maior responsabilidade no seo da Fronte Polisario, aínda que abandonou esta organización a finais de 2015 por desavinzas coa xestión dos seus dirixentes -“tomei un período de reflexión, en espera de tempos mellores”-. Hach Ahmed, saharauí de xestos seguros, memoria de elefante e verbo conciso, debulla detalles reveladores daqueles anos.
Como lembra a Felipe González cando apoiaba a causa saharauí antes de ser presidente?
Felipe González atraía a calquera mozo saharauí na década dos 70. A primeira vez que me interesei nel eu era moi nova e traballaba nos medios de comunicación do Polisario, na radio nacional. Naquel entón o ministro de Información encargoume facer un documental sobre o proceso saharauí facendo fincapé nas relacións con España. Empecei a buscar no arquivo, casettes, documentos vellos da época española…Unha noite de madrugada atopeime unha gravación. A voz semellábame moi familiar, pero non tiña título. Repetina ata que me dei conta de que era Felipe González e o seu famoso discurso nos campamentos de refuxiados [Sendo secretario xeral do PSOE, Felipe González pronunciou un discurso o 14 de novembro de 1975 nos campamentos de Tindouf para denunciar “unha mala colonización e unha peor descolonización” e apoiar o referendo de autodeterminación “ata a vitoria final”]. Era un documento inédito e non había imaxes filmadas daquela visita, só fotos. Gardeino para o documental, que se publicou cando el acababa de alcanzar o poder. Por entón había flirteos do PSOE co Polisario, pero cando Felipe González instalouse no poder, o Sahara deixou de ser un tema central e pasou a ser un tema marxinal para el.
Como foi ese cambio na postura de Felipe González?
Co tempo fomos vendo a golpe de experiencias que non todo o que se di cúmprese. Aquelas frases de Felipe González seguen tendo eco na poboación saharauí pola forza que tiñan, e naquel entón pensamos que a nosa sorte estaba vinculada ao éxito do PSOE. Imaxínese: non só non se cumpriron as promesas senón que a conduta foi diametralmente oposta ata o punto de que González converteuse nun embaixador ao servizo de Marrocos, activista as 24 horas para defender o proxecto marroquí no Sahara Occidental.
Hai algún indicio de que Marrocos seducise ou chantajeara a Felipe González para precipitar ese cambio?
Inicialmente a estratexia de Marrocos foi a da chantaxe, e tivo éxito. Marrocos é un país veciño á vez incómodo e inevitable porque está a 14 quilómetros, e iso sitúa a España nunha posición moi distinta á que tivo, por exemplo, Portugal con Timor do Leste. Ademais, a reviravolta de intereses comúns entre España e Marrocos é de tal envergadura que a tea da araña da chantaxe, inevitablemente, tiña que atrapar á política exterior española neste tema, particularmente á do partido socialista. Lembremos que o éxito do PSOE tras o franquismo foi unha sorpresa para moitas capitais do mundo. Marrocos era aliado de Estados Unidos de vella data, unha base fundamental para esa potencia, e ter unha relación amigable con semellante aliado no norte de África era unha forma de aproximarse aos Estados Unidos do influente Kissinger, unha forma de lanzar unha mensaxe de calma. Aquilo pesou non só na postura de Felipe González, senón do Estado español, aínda que González fose o seu principal executor.
A iso hai que sumar os cambios de postulados do PSOE, que deixou de ser marxista, despois o referendo para entrar na OTAN… A súa prioridade era acougar a certas capitais, e aí Hasan II, vello raposo da política, aproveitou para blindarse como mediador e suavizante das inquietudes sobre un país europeo gobernado por un partido progresista que falaba contra a OTAN. Todo isto a nivel xeral. No plano bilateral os cimentos da chantaxe eran enormes, empezando por Ceuta e Melilla. Se hai un papel no que hai que rebuscar para lexitimar a invasión do Sahara por parte de Marrocos, son os do acordo tripartito de 1975. O propio González repudiou o acordo tripartito de Madrid, cualificouno de acto de traizón e dixo que a España máis nobre representada polo PSOE non os aceptaría nunca. Ao asumir como seus eses documentos, Felipe González fíxolle un agasallo de valor incalculable á monarquía marroquí.
Como foi ese cambio de relación entre o Polisario e o Goberno presidido por Felipe González?
En 1985 fíxenme cargo da delegación de Polisario en España, xusto despois duns enfrontamentos entre un buque pesqueiro e unha patrulleira da Mariña española en augas do Sahara Occidental en virtude dos acordos asinados entre España e Marrocos sobre o banco de pesca sahariano, un compromiso que despois a ONU declarou ilegal. Por mor daquel incidente, Felipe González ordenou o peche das oficinas que o Polisario tiña en Madrid, expulsou aos membros do Polisario na capital e as relacións co Goberno español volveron ao momento cero.
Como sucedeu aquel episodio exactamente?
Nun momento determinado unha unidade saharauí que operaba nas augas do Sahara apresou a un buque de pesca español que estaba preto das costas do Sahara e detivo aos pescadores. Acto seguido Madrid deu instrucións á patrulleira Tagomago que estaba en Canarias para intervir na zona de guerra e houbo un intercambio de disparos entre a patrulleira e as forzas saharauís, e morreu un suboficial da Mariña española. A raíz diso, Felipe González decidiu pechar as oficinas e expulsarnos de Madrid sen ter en conta que quen orixinara o conflito foi el, que asinou os acordos ilegais cunha potencia ocupante sobre augas ilegais que non lle corresponden, e logo enviou un buque de guerra a unha zona de guerra sen declarar a guerra, o que obviamente é un acto, como mínimo, temerario. O certo é que era unha escusa para xustificar a liña de comportamento que tiña o Goberno de Felipe González na época e veulle como anel ao dedo.
Nesta fase de gran tensión asumín as relacións con España primeiro desde Alxeria e despois desde Portugal, e nese momento, no 86 tiven contactos con representantes do Goberno español, sobre todo do Ministerio de Asuntos Exteriores. Ao cabo dun par de anos negociando a normalización de relacións en reunións secretas en Londres e Roma, finalmente permitiuse a reapertura das oficinas do Polisario no 89. Nesas negociacións participaron, entre outros, Miguel Ángel Moratinos, Jorge Dezcállar e altos oficiais do CESID [actual CNI] pero quen desempeñou un papel nobre e honesto en todo o proceso foi o exchanceler Ordóñez, que en paz descanse, a quen persoalmente lle teño un gran respecto.
Como foi a aceptación de que Felipe González e o PSOE xa non eran os seus aliados?
Marcoume moito ver como ese partido, que era practicamente unha base de retagarda do Polisario, foi cambiando e investindo as cousas ata un momento en que practicamente nos vían como leprosos con tal de contentar a calquera prezo os caprichos de Marrocos baixo o sacrosanto interese de conservar Ceuta e Melilla e, posteriormente, evitar o fluxo migratorio, unha válvula que Marrocos abre en función do seu nivel de satisfacción en canto ás posturas de España, tanto en Nacións Unidas como na Unión Europea. Aí seguen estes elementos da chantaxe que non se alteran, aínda que agora hai un elemento novo: a colaboración antiterrorista, un bocado que se pon ao alcance dos países europeos en función do nivel de compromiso que teñen na defensa da ocupación do Sahara Occidental por parte de Marrocos. O papel de Felipe González nisto foi determinante: el foi o primeiro que abriu a porta á venda de armas a Marrocos nun momento en que as leis españolas prohibían a venda de armas a países en guerra. Atoparon vinte mil reviravoltas para facer chegar armas españolas ao exército marroquí. A nosa xente caeu vítima de balas feitas en Río Tinto, canóns fabricados en Eibar, a ferida máis dolorosa que podiamos esperar da política española. As pedras que máis desbasten son as que che lanza un amigo. España podería evitar cravar esa espiña despois da puñalada do acordo tripartito de Madrid.
Os socialistas marroquís foron artífices da independencia de Marrocos. Que relación tiña o Polisario con ese partido nos 80?
En xeral con partidos marroquís nunca houbo relacións. Hai que entender que Marrocos é unha monarquía que segue acumulando todos os poderes máis aló das operacións de maquillaxe de separación de poderes e a presenza de partidos.
Pregúntollo porque Felipe González mantivo un discurso relativamente revolucionario antes de ser presidente pero non apoiou aos socialistas marroquís cando Hassan II empezou a reprimilos…
Non é de estrañar. Felipe González é consciente de que en Marrocos onte, hoxe e quizais mañá o rei seguirá tendo o poder absoluto. O resto son elementos de decoración.
Que sabe sobre as xestións de Felipe González cos poderosos de América Latina?
Estiven a exercer como ministro para América Latina de 1997 a 2006. Non hai unha soa capital na que non me topara coas pegadas de Felipe González defendendo os intereses de Marrocos. Teño feitos concretos: a finais de 1999 estiven varios meses traballando en Chile coa coalición de partidos no poder, a Concertación, do presidente Eduardo Frei. Traballabamos para establecer relacións diplomáticas entre a República Saharauí (RASD) e Chile. Houbo varios pronunciamentos no Parlamento e xeramos as condicións para que o Goberno de Frei recoñecese a RASD. Lembro aquel 30 novembro de 1999. Logramos que o Goberno tomase a decisión e reuninme co chanceler Juan Gabriel Valdés, quen me entregou unha carta para o noso chanceler, un documento público, dicindo que Chile decidira recoñecer á RASD. Ao mesmo tempo o chanceler mandou unha carta informando o Parlamento desta decisión. Quedei un día para concretar a firma do documento e eles decidiron que a firma se realizase en Nova York; informamos á nosa representación nesa cidade e fixamos a data da firma dous días despois. Pois ben, 24 horas antes da firma, a Chancelería de Chile dinos que o acto se suspende uns días. Dinnos que estaban á espera dunha delegación marroquí que quería que lle informasen directamente. Dá a casualidade de que quen chama ao presidente Frei para propoñer esa iniciativa é Felipe González.
Que lle dixo Felipe González a Frei?
Díxolle que era un xesto que podía pór a mal aos marroquís, que o Reino de Marrocos é un gran aliado de España e por conseguinte a decisión chilena era prexudicial para os intereses españois, que o pensase con calma… O importante é que interveu, e así mo revelaron altos funcionarios da Chancelería chilena. Xunto con Felipe González tamén interveu posteriormente o entón presidente de Arxentina, Menem. Un presidente colombiano díxome que Felipe González chamáralle en varias ocasións para tentar convencerlle de que retirasen o seu recoñecemento á República Saharauí.
Que presidente?
É un presidente conservador. Prefiro non revelar o seu nome. Díxome persoalmente que o que máis lle incomodou foron as chamadas de Felipe González.
Como xustificaba Felipe González este tipo de inxerencias ante presidentes estranxeiros?
El preséntase como experto na zona, e a partir dese gancho intervén en favor dos intereses de Marrocos. Xeralmente as súas accións son moi discretas. A xente coa que se relaciona… En Chile, por exemplo, ten amizade íntima co que foi deputado socialista Correa, actualmente un dos grandes homes de negocios dese país e un dos que máis influenza exerceu entre os socialistas chilenos en contra dos saharauís. Non se se é casualidade, pero soubemos que Felipe González estaba practicamente un día si e outro tamén en Tánxer. Sospeitoso que o representante dos descamisados acabe tendo palacios nunha monarquía feudal que el mesmo utilizaba de exemplo en grao sumo perverso e reaccionario, segundo as súas propias palabras.
Coñeceu en persoa a Felipe González?
Si.
Que sensación lle causou?
Eu estiven nun encontro entre o presidente saharauí, Mohamed Abdelaziz, que en paz descanse, e el na Moncloa, en 1992. Eramos os tres unicamente, el veu sen asesor. Moita cordialidade. Primeiro deunos unha lección sobre a súa afección aos bonsáis. Pese a quen pese, el sempre facía un esforzo para vendernos unha suposta simpatía cara aos saharauís, aínda que no fondo a súa mensaxe fose e é a mesma que a dos marroquís. A reunión terminou nunha especie de tensión, Felipe argumentaba que o rei de Marrocos mobilizara ao seu pobo ao redor da cuestión do Sahara e non vía fácil a súa saída. Abdelaziz replicoulle que por medio houbo unha guerra longa e cruenta, que a ONU, co apoio español, acababa de propoñer un referendo de autodeterminación, insinuándolle que, como presidente do Goberno español, por razóns de coherencia, debese exercer a súa influencia en favor da legalidade internacional en lugar de apoiar os soños imperiais de Hassan II.
Lembra outros episodios nos que albiscase a sombra de Felipe González?
Un feito que me chama a atención é cando de súpeto o expresidente Zapatero preséntase nas zonas ocupadas do Sahara para asistir a un congreso marroquí en Dajla. Incluso o Goberno español considerouno negativo. Dubido que Zapatero fixéseo sen a influencia de Felipe González. De feito, isto deixou un estigma na memoria da poboación saharauí porque nin sequera había razóns de Estado ou goberno para isto.
Fonte: http://www.lamarea.com/
