Incendio en Valparaíso. Máis expansión de piñeiros e eucaliptos?
19 de abril de 2014
O ocorrido en Valparaíso é un claro exemplo do que vén ocorrendo en diversos puntos do centro sur de Chile con respecto ao enorme risco que xeran os monocultivos de plantacións industriais de piñeiros e eucaliptos, así como de acacias en zonas máis centrais. O porto está arrodeado destas especies e son causa directa do incendio do que foron vítimas miles de habitantes que o perderon todo.
Imaxe: Rede Valparaíso
“Un dos principais factores de risco do sector corresponde á gran cantidade de plantacións forestais e quebradas lindantes, debido a que os incendios de orixe forestal avanzan polas quebradas, que funcionan como verdadeiras chemineas, ata chegar a zonas urbanas”, e engade: “Cada ano vemos como, principalmente nas rexións centrais de Chile, centos de incendios forestais consumen miles de hectáreas de plantacións e bosques, e en ocasións a vida e fogares das persoas. Esta vez o foco do incendio que arrasou brutalmente os cerros de Valparaíso atópase arrodeado polas plantacións forestais pertencentes á empresa Forestal Valparaíso S.A.” publica deste xeito o diario electrónico El desconcierto en relación ao incendio en Valparaíso.
O estado chileno xunto a empresas chilenas ligadas ao negocio da madeira son responsables dos megaincendios que levan ocorrendo neste tempo en Chile. Unha, porque introduciron nos diversos territorios especies exóticas como o piñeiro e o eucalipto que secan as terras, succionan as napas subterráneas e xeran verdadeiros desertos onde, sumado ás temperaturas e a sequidade das súas estruturas, principalmente dos piñeiros, fanas un perigo constante para focos de incendio.
Non é casualidade que case a totalidade dos sinistros xurdan en medio de plantacións forestais de piñeiros e eucaliptos. Monocultivos dunha mesma especie, plantados a razón de 1.600 árbores aproximadas por hectárea, extraen enormes cantidades de auga, secando e erosionando o solo como consecuencia da destrución e desprazamento total ou parcial do bioma orixinal da pradaría, bosques e/ou montes destinados á extracción forestal, o que a longo prazo traduciuse na diminución das napas freáticas –produto das diferenzas na masa de follaxe sobre a terra, o sistema radicular, a taxa de crecemento, o consumo de nutrientes, as relacións e intercambios coa atmosfera e a alteración dos ciclos de nutrientes, de enerxía, de carbono e de auga– deixando ao seu paso un rastro de problemas sociais, como o deterioro de solos agrícolas contiguos, a emigración rural, conflitos por terras e augas (polo xeral antigamente utilizadas polo pobo Mapuche no centro sur de Chile), empregos de mala calidade, e ambientais, como a erosión e contaminación de solos, perda de biodiversidade, fragmentación de ecosistemas e deterioro da paisaxe, entre outros.
El desconcierto engade tamén: “Ademais especies como o piñeiro conteñen e segregan trementina, unha substancia inflamable que coa exposición á calor pode propagar ou iniciar incendios. Súmase a esta situación a protección nula, como devasas con dimensións acordes á realidade nacional, onde preto de 2,9 millóns de hectáreas de plantacións forestais atópanse entre a rexión de Valparaíso e a Araucanía e un 68% corresponde a monocultivos da especie piñeiro (Pinus radiata) e o 23% ao eucalipto (Eucalyptus spp.). En Canadá, país forestal por tradición, as devasas miden 1,6 quilómetros de ancho, mentres que en Chile estas confúndense coas vías de saca (camiños utilizados para sacar os troncos cortados en camións)”.
No presente existe unha ofensiva de sectores da industria forestal e algúns sectores políticos por aumentar as plantacións que superan os 3 millóns de hectáreas e pretenden dobralas contra todo sentido común. Cabe lembrar que na temporada estival de 2012 desatáronse diversos incendios sobre miles de hectáreas entre as rexións do Bio Bio e a Araucanía, actos criminais dos que son responsables as empresas e o estado chileno e que tiveron como consecuencia fatal a morte de sete brigadistas da empresa Forestal Mininco na zona de Carahue, preto de 250 casas destruídas en diversas zonas, un home morto por negarse a unha evacuación, entre varias outras consecuencias, isto, mentres os empresarios e o goberno intentaban culpar a móbiles mapuche.
Valparaíso arrodeado de inflamables plantacións forestais
Valparaíso está arrodeado destas plantacións que limitan cos seus cerros e poboacións, o risco segue, de feito, Mary T. Kalin Arroyo, Premio nacional de Ciencias 2010 e directora do Instituto de Ecoloxía e Biodiversidade (IEB) da Universidade de Chile publicaba recentemente no diario La Tercera: “Un aspecto pouco mencionado (con respecto ao incendio no porto) é a composición da vexetación natural dos outeiros de Valparaíso, que é a típica matogueira chilena, se ben inflamable, non tanto como as especies exóticas (eucalipto, piñeiro e acacia) que foron sementadas na zona. O Eucalyptus globulus é considerado unha das plantas máis pirofíticas do mundo. As follas conteñen compostos volátiles que localmente producen incendios explosivos. Unha vez prendida, a cortiza despréndese, producindo focos adicionais. Os piñeiros teñen un alto contido de resina nas follas. A Acacia delata, que é común en Chile central, está incluída na lista de plantas máis inflamables de Tasmania, de onde é nativa”.
Noutro punto sostén: “Similares traxedias vivíronse en California (Estados Unidos), onde tamén se atopa moito eucalipto, piñeiro e acacia. Por exemplo, un incendio nas proximidades de Oakland en 1991 destruíu máis de 3.000 casas, con 25 vidas perdidas. Hoxe está en marcha un programa para remover eucaliptos, piñeiros e acacias de 1.000 hectáreas coa idea de substituír ditas especies por especies nativas. O custo do programa é de 5,6 millóns de dólares estadounidenses, monto que evidentemente é mínimo comparado cos 1.500 millóns de dano físico causados polo incendio, sen falar do incalculable impacto emocional… Hai que aprender a lección.”
Fonte: http://mapuexpress.org/incendio-en-valparaiso-mas-expansion-de-pinos-y-eucalpitus/
